1 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Uzmanlar, Kovid-19 salgınının toplumun bağışıklık kazanmasıyla ortadan kalkacağı konusunda hemfikir. Bunun için aşılama birinci derecede önem arz ediyor. Peki dünyada herkese Kovid aşısı yapılması ne kadar sürecek?
2 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Başkanı Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, "Aşılar, salgını durdurmak için önemli bir umut kaynağı" diyor ve ekliyor: "Dünyayı bütünüyle koruma altına almak için, yalnızca aşı satın alabilen ülkelerde değil, risk altında bulunan herkesin aşılanmasını sağlamamız gerekiyor."
3 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Aşıların salgına karşı mücadelede kilit rol oynayacağı bilinse de aşı programlarının önüne birçok engel çıkabiliyor. Örneğin bazı ülkeler ve devlet topluluklarının aşı tedariğine yönelik yaklaşımları, bir tür "aşı milliyetçiliği" eleştirisiyle karşı karşıya kalıyor. Bu yaklaşımın, daha yoksul ülkeleri "aşı sırasının arkalarına gönderdiği" belirtiliyor.
4 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Aşı olmaya yönelik toplumdaki tereddütler, üretimde yaşanan güçlükler, tedarik sorunları gibi kısıtlar da küresel anlamda "toplum bağışıklığı" sağlamanın önündeki başlıca engeller.
5 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Peki küresel aşılama takviminde Kovid-19'un yenilgiye uğratılacağı düzeye erişmek için önümüzde nasıl bir takvim var?
6 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Kovid-19'a karşı aşı programları birçok ülkede başladı. Ancak arz ve talep arasındaki uyuşmazlık henüz giderilemedi. Dünya genelinden istatistikler sunan Our World in Data web sitesine göre şu ana kadar 138 ülkede yaklaşık 565 milyon doz aşı yapıldı.
7 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
30 Mart gününde, 24 saat içerisinde yapılan aşı dozu sayısı 13,9 milyon. Bu sayılar ilk bakışta yüksek görünse de, 7,8 milyara yakın hesaplanan dünya nüfusunun yalnızca yüzde 7,2'sine en az bir doz aşı yapıldığı anlamına geliyor.
8 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Eğer aşılama aynı hızda ilerlerse, dünya genelinde herkesin aşı olması 3 yıldan fazla sürebilir. Mevcut aşıların neredeyse tamamının, tam koruyuculuk sağlaması için iki doz yapılması gerektiği de not edilmeli.
9 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Economist dergisinin araştırma birimi Economist Intelligence Unit'in (EIU) tahminine göre, gelişmiş ekonomilerde yetişkin nüfusun aşılanması 2022'in ortalarını bulacak. Orta gelirli ülkelerde bu takvim 2022 sonlarına, hatta 2023 başına sarkabilir. En yoksul ülkelerde ise yetişkinlerin aşılanması 2024'e dek sürebilir.
10 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
DÜNYADA HANGİ AŞILAR UYGULANIYOR?
Pfizer ve BioNTech ortaklığıyla geliştirilen aşı, düzenleyici kurumların ilk onayını alan Kovid-19 aşısı oldu. İngiltere'de 2 Aralık'ta ilk onay verildi. Bunu, ABD, Avrupa Birliği (AB) ve DSÖ'nün onayları izledi.
11 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Ardından Oxford-AstraZeneca tarafından geliştirilen aşı, ABD'de geliştirilen Moderna, Çin'de üretilen Sinovac ve Sinopharm ile Rusya'dan Sputnik V aşıları yaygın kullanıma sokuldu.
12 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
İki aşının daha kitlesel deneme sonuçları yakın zamanda açıklandı. Novavax aşısı ve Johnson & Johnson şirketine ait Janssen aşısı, düzenleyici kurumlar tarafından halen inceleniyor.
13 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
İsrail ve İngiltere gibi nüfusun büyük kısmına en az bir doz aşı yapılan ülkelerde, aşıların hastaneye başvurma ve ölüm sayılarını düşürdüğü, hatta virüsün yayılmasını engellediği yönünde güçlü işaretler var.
14 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Dünya genelinde 200'den fazla aşı adayı güvenlik ve koruyuculuk testlerinden geçmeye devam ediyor. Yeni aşıların onay alması ve üretime geçmesi hızlandıkça, küresel aşı programının da katlanarak yaygınlaşması beklenebilir.
15 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Diğer yandan, aşı geliştirme süreçleri benzersiz hızda gelişse de, aşıların üretim ve dünyaya dağıtılma aşamasında dengesiz ve istikrarsız bir süreç yaşanıyor.
16 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
AŞI MİLLİYETÇİLİĞİ NEDİR?
"Aşı milliyetçiliği" kavramı, hükümetlerin diğer ülkelerin aşıya erişebilmesini gözetmeden kendi nüfusları için aşı tedariği elde etmek için attıkları açgözlü ve adil olmayan adımları tanımlamak için kullanılıyor.
17 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Zengin ülkeler ilaç şirketleriyle yaptıkları ikili anlaşmalarla aslında ihtiyaç duyduklarından çok daha fazla aşı stoklama yoluna gidiyor. Örneğin Kanada, nüfusunun tamamını aşılamak için gereken toplam aşı miktarının beş katını sipariş etti. Diğer yandan, ABD'deki Oxford-AstraZeneca aşılarının stok fazlası dozlarının bir kısmına da talip oldu.
18 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Benzer şekilde İngiltere de aşı stokçuluğuyla suçlanıyor. Sağlık araştırmalarına odaklanan Wellcome Vakfı'nın direktörü Jeremy Farrar, İngiltere'nin tüm nüfusunu aşılamak için ihtiyaç duyduğu aşı miktarının iki katına sahip olacağını söylüyor:
19 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
"Sınırlarımızın ötesini de düşünmeye başlamamız lazım. İngiltere'de kullanılmayacak dozların ihtiyaç duyulan ülkelerle paylaşılması gerekiyor. Bu bir etik meselesi olmaktan çok, bilimsel ve ekonomik bir yükümlülük."
20 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Aşı programında zorluk yaşayan AB de kendi sınırları içerisinde üretilen aşılar üzerinde ihracat kontrollerine başvurmaktan geri durmuyor.
21 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
Yoksul ülkelerin aşılamaya erişimini arttırmak amacıyla 2000 yılında kurulmuş uluslararası ortaklık Gavi'nin CEO'su Seth Berkley, mevcut tablonun devam etmesi durumunda Kovid krizinin çözülmesinin erteleneceği görüşünde:
22 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
"Hükümetler aşı milliyetçiliğine devam eder ve üreticiler aşıları yalnızca yüksek fiyat verenlerle paylaşmayı sürdürürse, 2009'daki domuz gribi aşısında olduğu gibi, krizin daha da uzun sürmesine neden olurlar.
23 | 23
Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor: Dünyada herkesin aşılanması ne kadar sürecek?
"Aşının tüm dünyaya erişimi sağlanmazsa, bu durum virüsün dolaşmaya devam etmesini, mutasyona uğramasını ve insana daha güçlü şekilde adapte olmasını getirebilir. Bu herkesin çıkarına aykırı."